आंतरराष्ट्रीय योग दिवसानिमित्त योग कार्यक्रमाचे आयोजन

दिनांक २१ जून २०२५ रोजी *महानगरपालिका प्राथमिक शाळा क्रमांक ३, बादाडे, लातूर* येथे **आंतरराष्ट्रीय योग दिवसाचे औचित्य साधून** विविध योगसाधना व प्रात्यक्षिकांचे आयोजन करण्यात आले.

या कार्यक्रमात विद्यार्थ्यांनी **प्राणायाम**, **विविध योगासने** तसेच **योगासनांचे फायदे** याबद्दल सखोल माहिती घेतली. विद्यार्थ्यांनी **रोज योगासने करण्याची प्रतिज्ञा** करत **निरोगी जीवनशैलीचा संकल्प** केला.

कार्यक्रमाचे मार्गदर्शन व संचालन **मुख्याध्यापक श्री. पुळकुटे एस. एम.** यांनी केले. यावेळी *सहशिक्षिका* **श्रीमती मेमन एस. एच., श्रीमती जाधव एस. आर., श्रीमती इंगळे एम. आर.**, तसेच **श्री. गायकवाड ए. एन.** यांची विशेष उपस्थिती लाभली.

**योग हे केवळ शारीरिक नव्हे तर मानसिक स्वास्थ्याचेही साधन आहे** याचा संदेश या उपक्रमातून देण्यात आला. अशा कार्यक्रमांद्वारे विद्यार्थ्यांमध्ये **निरोगी सवयी, अनुशासन व आत्मविश्वास** विकसित होतो, हे या उपक्रमाचे वैशिष्ट्य ठरले.

शैक्षणिक साहित्य वाटप कार्यक्रम

*दिनांक:* [18/06/2025]

श्री. वामनराव कांबळे यांच्या तर्फे शाळेत शैक्षणिक साहित्य वाटप करण्यात आले. हा उपक्रम शैक्षणिक प्रगतीला चालना देण्यासाठी आणि विद्यार्थ्यांच्या सर्वांगीण विकासासाठी आयोजित करण्यात आला आहे.

कार्यक्रमात श्री. आळंद सर, मुख्याध्यापक यांच्या नेतृत्वाखाली सर्व शिक्षक उपस्थित होते. उपस्थित शिक्षकांनी या उपक्रमाचे स्वागत करत, शैक्षणिक साहित्याच्या उपयोगाबाबत आशा व्यक्त केली की या साहित्यामुळे विद्यार्थ्यांच्या ज्ञानप्रवेशात आणि शिकण्याच्या संधींमध्ये लक्षणीय सुधारणा होईल.

शैक्षणिक साहित्यामध्ये नवनवीन शिक्षण पद्धती, अद्ययावत अभ्यासक्रमानुरूप सामग्री आणि इतर सहाय्यक साधनांचा समावेश करण्यात आला आहे. यामुळे विद्यार्थ्यांमध्ये नवचैतन्य निर्माण होईल, त्यांच्या शैक्षणिक कौशल्यांना वाव मिळेल आणि अभ्यासात उत्साह वाढेल असा ठाम विश्वास व्यक्त केला जातो.

हा उपक्रम शाळेमध्ये निरंतर प्रगतीची दखल घेता येईल असे एक महत्त्वाचे पाऊल ठरणार आहे. शाळा प्रशासनाकडून या उपक्रमाचे कौतुक करण्यात आले असून, भविष्यात अशा उपक्रमाचा व्यापक लाभ मिळेल याची खात्री व्यक्त केली गेली आहे.

प्रवेशोत्सव २०२५: नव्या वाटचालीचा स्वागत सोहळा

**प्रवेशोत्सव २०२५: नव्या वाटचालीचे स्वागत सोहळा**

महात्मा ज्योतिबा फुले महानगरपालिका प्राथमिक शाळेत दिनांक [तारीख] रोजी *प्रवेशोत्सव कार्यक्रम* मोठ्या उत्साहात पार पडला. या कार्यक्रमाच्या प्रमुख पाहुण्या म्हणून *श्रीमती कांचन तावडे (मुख्य लेखापरीक्षक, मनपा लातूर)* यांनी उपस्थित राहून नवागत विद्यार्थ्यांना शुभेच्छा दिल्या.

कार्यक्रमात *नवागतांचे स्वागत* गुलाबपुष्प व तिलक लावून करण्यात आले. यानंतर विद्यार्थ्यांना *पाठ्यपुस्तक वाटप, गणवेश वाटप, तसेच शैक्षणिक साहित्य वाटप* करण्यात आले. यामुळे विद्यार्थ्यांमध्ये नव्या शैक्षणिक वर्षाची सकारात्मक सुरुवात झाली.

विशेष भाग म्हणून पालकांसाठी *समुपदेशन सत्र* आयोजित करण्यात आले. यात शाळेचे मुख्याध्यापक व शिक्षकांनी पालकांशी संवाद साधून शिक्षणातील भागीदारी, विद्यार्थ्यांच्या सर्वांगीण विकासासाठी शाळेच्या उपक्रमांची माहिती दिली.

कार्यक्रमाचे संयोजन मुख्याध्यापक व संपूर्ण शिक्षकवृंद यांनी केले. *महानगरपालिकेचे शिक्षण विभाग* आणि *स्थानिक समाजबांधव* यांनीही या उपक्रमाला सक्रिय सहकार्य दिले.

शाळा पूर्व तयारी – प्रवेशोत्सव

शाळा पूर्व तयारी – प्रवेशोत्सव

शालेय जीवनातील पहिला दिवस हा विद्यार्थ्यांसाठी एक **स्मरणीय क्षण** असतो. नव्या स्वप्नांसह, नव्या आशांनी प्रवेश घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांचे **नवागतांचे स्वागत** हे एका आनंदसोहळ्यासारखे असते. त्यासाठी शाळेच्या प्रवेशद्वाराचे आकर्षक **सुशोभीकरण** करून विद्यार्थ्यांना विशेष अनुभव देणे गरजेचे आहे.  

1) शैक्षणिक साहित्य वाटप – ज्ञानाची शिदोरी**  

विद्यार्थ्यांच्या उज्ज्वल भविष्यासाठी योग्य शैक्षणिक साहित्य असणे महत्त्वाचे आहे. पहिल्याच दिवशी **पाठ्यपुस्तके वाटप**, आवश्यक लेखनसामग्री वाटप करून ज्ञानप्राप्तीचा प्रवास सुकर होतो.  

2) गणवेश वाटप – समानतेचे प्रतीक**  

शाळेचा गणवेश हा विद्यार्थ्यांच्या **सामूहिक ओळखीचे प्रतीक** आहे. गणवेश वाटप कार्यक्रमाद्वारे विद्यार्थ्यांना एकसमानता आणि शिस्त यांचे महत्त्व पटवले जाते, ज्यामुळे त्यांच्यात आत्मविश्वास निर्माण होतो.  

3) वर्ग सजावट – प्रेरणादायी शिक्षणाचा माहोल**  

प्रत्येक वर्ग ही ज्ञानाची मंदिरे असते, ज्याचे सौंदर्य वाढवण्यासाठी **वर्ग सजावट** केली जाते. शैक्षणिक पोस्टर्स, रंगसंगती, आकर्षक सुविचार यामुळे विद्यार्थी प्रेरित होतात आणि शिक्षणासाठी अनुकूल वातावरण तयार होते.  

4) पालकांचे समुपदेशन – शिक्षणाचा महत्त्वाचा दुवा**  

विद्यार्थ्यांच्या शिक्षणयात्रेत **पालकांचे समुपदेशन** अत्यंत महत्त्वाचे आहे. पालकांना शालेय दिनक्रम, अध्ययन पद्धती आणि त्यांच्या सहभागाचे महत्त्व समजावून सांगितल्यास विद्यार्थ्यांना अधिक चांगली शैक्षणिक दिशा मिळते.  

5) शैक्षणिक दिंडी – ज्ञानाचा उत्सव**  

शाळेच्या पहिल्या दिवसाचे मुख्य आकर्षण म्हणजे **शैक्षणिक दिंडी**! विद्यार्थ्यांनी ज्ञानप्राप्तीचा संदेश देणारे फलक आणि घोषवाक्यांसह गावातील प्रमुख ठिकाणी फेरी काढणे, ही एक प्रेरणादायी कल्पना आहे. या उपक्रमातून शिक्षणाचे महत्त्व समाजापर्यंत पोहोचते.  

6) सेल्फी पॉईंट – अविस्मरणीय आठवणी**  

सध्याच्या युगात **सेल्फी पॉईंट** हा विद्यार्थी, शिक्षक आणि पालकांसाठी खास ठरतो. या ठिकाणी छायाचित्रे घेऊन शाळेच्या पहिल्या दिवसाच्या आनंददायी आठवणी साजऱ्या करता येतात.  

**शाळा पूर्व तयारी** ही विद्यार्थ्यांसाठी **एक नव्या जीवनाच्या दिशेने टाकलेली सकारात्मक पायरी** आहे. नवागतांना ऊर्जावान आणि प्रेरणादायी वातावरण मिळाल्यास ते शिक्षणाच्या प्रवासात आत्मविश्वासाने पुढे जातात. 🎒📚  

ताणतणावाचे समायोजन (जीवन कौशल्य)

ताणतणावाचे समायोजन हे एक अत्यंत उपयुक्त जीवनकौशल्य आहे, जे मानसिक आणि शारीरिक आरोग्याच्या दृष्टिकोनातून अत्यावश्यक ठरते. ताणतणाव हा जीवनाचा भाग आहे, परंतु त्याचे प्रभावी व्यवस्थापन केल्यास तो आपल्याला अधिक बळकट आणि लवचिक बनवतो.

या कौशल्यामध्ये पुढील बाबींचा समावेश होतो:

• स्वतःच्या भावना ओळखणे व स्वीकारणे

• प्राथमिकता ठरवून वेळेचे व्यवस्थापन करणे

• ध्यान, श्वसन तंत्र किंवा योगासारख्या तणावमुक्त करणाऱ्या कृतीचा अवलंब

• सकारात्मक विचार आणि आत्मसंवाद

• समर्थनासाठी कुटुंबीय किंवा मित्रांशी संवाद

शालेय जीवनात या कौशल्याचा अभ्यास केल्यास विद्यार्थी परीक्षा, मैत्रीतील मतभेद किंवा सामाजिक दबाव यांना आत्मविश्वासाने सामोरे जाऊ शकतात.

• स्व ची जाणीव 
• समानुभूति 
• समस्या निराकरण 
• निर्णयक्षमता 
• परिणामकारक सम्प्रेषण 
• व्यक्तिव्यक्तीमधील सहसम्बन्ध 
• सर्जनशील विचार 
• चिकित्सक विचार 
• भावनांचे समायोजन 
• .ताणतणावाचे समायोजन

भावनांचे समायोजन (जीवन कौशल्य)

 भावनांचे समायोजन हे एक मूलभूत जीवनकौशल्य आहे, जे आपल्या मानसिक आरोग्यासाठी, नातेसंबंधांसाठी आणि निर्णय क्षमतांसाठी अत्यंत आवश्यक ठरते. यात स्वतःच्या भावना ओळखणे, त्या स्वीकारणे, आणि योग्य वेळी योग्य प्रकारे व्यक्त करणे या गोष्टींचा समावेश होतो.

या कौशल्यामुळे व्यक्ती तणाव, राग, निराशा, आनंद यांसारख्या भावनांवर संतुलन ठेवू शकते. भावनांवर नियंत्रण ठेवल्यामुळे संवाद अधिक प्रभावी होतो, मतभेद टाळले जातात आणि नकारात्मक परिणाम कमी होतात. विशेषतः विद्यार्थ्यांसाठी हे कौशल्य आत्मविश्वास, भावनिक स्थिरता, आणि सामाजिक सुसंवाद साधण्यास मदत करते.

शालेय जीवनात हे कौशल्य जोपासण्यासाठी ध्यान, भावनावाचक चित्रकला, रोल-प्लेस आणि भावनिक समजुतदारपणाच्या कृती वापरता येतात.

• स्व ची जाणीव 
• समानुभूति 
• समस्या निराकरण 
• निर्णयक्षमता 
• परिणामकारक सम्प्रेषण 
• व्यक्तिव्यक्तीमधील सहसम्बन्ध 
• सर्जनशील विचार 
• चिकित्सक विचार 
• भावनांचे समायोजन 
• .ताणतणावाचे समायोजन

चिकित्सक विचार (जीवन कौशल्य)

 चिकित्सक विचार हे जीवनकौशल्य म्हणजे कोणत्याही गोष्टीकडे निरीक्षणपूर्वक, तर्कशुद्ध आणि निस्पक्ष दृष्टिकोनातून पाहण्याची कला. यामध्ये एखाद्या समस्येचे विश्लेषण, माहितीचे मूल्यांकन, वेगवेगळ्या पर्यायांचा विचार, आणि स्वतःच्या विचारसरणीची तपासणी करून निर्णय घेणे या बाबी येतात.

हे कौशल्य मुलांमध्ये विकसित करण्यासाठी शिक्षणात विचारमंथन, चर्चासत्र, आणि निबंधलेखन यासारख्या कृती उपयुक्त ठरतात. चिकित्सक विचार विद्यार्थ्यांना अंधानुकरण न करता वैज्ञानिक आणि साक्षेपी पद्धतीने विचार करण्यास प्रेरित करतो.

या कौशल्यामुळे व्यक्ती निर्णय क्षमता, समस्या निराकरण, आणि वैचारिक स्वातंत्र्य यामध्ये प्रगती करू शकते. बदलत्या युगात योग्य माहितीचा विश्लेषणात्मक वापर हे यशाचे गमक ठरते—आणि हेच चिकित्सक विचार शिकवतो!

• स्व ची जाणीव 
• समानुभूति 
• समस्या निराकरण 
• निर्णयक्षमता 
• परिणामकारक सम्प्रेषण 
• व्यक्तिव्यक्तीमधील सहसम्बन्ध 
• सर्जनशील विचार 
• चिकित्सक विचार 
• भावनांचे समायोजन 
• .ताणतणावाचे समायोजन

सर्जनशील विचार (जीवन कौशल्य)

 

सर्जनशील विचार हे जीवनकौशल्य म्हणजे समस्यांकडे पारंपरिक चौकटीबाहेर विचार करून नवीन, प्रभावी आणि उपयुक्त उपाय शोधण्याची कला होय. ही क्षमता विद्यार्थ्यांना नवविचार, कल्पकता आणि आत्मअभिव्यक्तीसाठी प्रेरित करते.

सर्जनशील विचारातून केवळ चित्रकला, लेखन किंवा संगीतच नव्हे, तर निर्णयक्षमतेतही नवे दृष्टिकोन येतात. या कौशल्यामुळे व्यक्ती बदलत्या परिस्थितींशी लवकर जुळवून घेते, कल्पक उपाय शोधते आणि आत्मविश्वासाने पुढे जाते.

शालेय जीवनात सर्जनशील विचारसरणीला चालना देण्यासाठी पुढील गोष्टी उपयुक्त ठरतात:

• प्रश्न विचारण्यास प्रोत्साहन

• उघड्या टोकाच्या चर्चासत्रांचे आयोजन

• नवकल्पनांसाठी सुरक्षित वातावरण

• समूह प्रकल्पांद्वारे सहयोगी विचार

• स्व ची जाणीव 
• समानुभूति 
• समस्या निराकरण 
• निर्णयक्षमता 
• परिणामकारक सम्प्रेषण 
• व्यक्तिव्यक्तीमधील सहसम्बन्ध 
• सर्जनशील विचार 
• चिकित्सक विचार 
• भावनांचे समायोजन 
• .ताणतणावाचे समायोजन

व्यक्तिव्यक्तीमधील सहसंबंध (जीवन कौशल्य)

 

व्यक्तिव्यक्तीमधील सहसंबंध हे जीवनकौशल्य आपल्याला इतरांशी सकारात्मक, विश्वासपूर्वक आणि सुसंवादी नातेसंबंध निर्माण व टिकवायला शिकवते. या कौशल्यामुळे केवळ संवाद सुलभ होत नाही, तर सहकार्य, समुपदेशन, नेतृत्व, आणि सामाजिक सौहार्द देखील वाढते.

हे सहसंबंध निर्माण करण्यासाठी आवश्यक घटक म्हणजे:

• सहानुभूती (Empathy) – दुसऱ्यांच्या भावना समजून घेण्याची तयारी

• संवाद कौशल्य (Communication skills) – विचार व भावना स्पष्टपणे मांडणे

• परस्पर सन्मान (Mutual respect) – मतभेद असूनही आदर ठेवणे

• संयम आणि समजूतदारपणा (Patience and understanding) – भावनिक संतुलन राखणे

शालेय वातावरणात हे कौशल्य जोपासल्यास विद्यार्थी अधिक सामाजिकदृष्ट्या जाणकार, आत्मविश्वासाने वागणारे, आणि संघटनक्षम व्यक्ती म्हणून घडतात.

• स्व ची जाणीव 
• समानुभूति 
• समस्या निराकरण 
• निर्णयक्षमता 
• परिणामकारक सम्प्रेषण 
• व्यक्तिव्यक्तीमधील सहसम्बन्ध 
• सर्जनशील विचार 
• चिकित्सक विचार 
• भावनांचे समायोजन 
• .ताणतणावाचे समायोजन

परिणामकारक संप्रेषण (जीवन कौशल्य)

 

परिणामकारक संप्रेषण म्हणजे केवळ शब्दांनी संवाद साधणे नाही, तर आपल्या भावना, विचार, आणि उद्दिष्ट प्रभावीपणे दुसऱ्यापर्यंत पोहोचवण्याची कला आहे. यात केवळ काय बोलतो हे महत्त्वाचं नसून, कसं बोलतो, चेहऱ्यावरील भाव, आवाजातील लय, आणि श्रोत्याला समजून घेण्याची तत्परता देखील तितकीच गरजेची असते.

या संप्रेषण कौशल्यात श्रवणकौशल्य, शब्दांची स्पष्टता, बॉडी लँग्वेज, आणि प्रतिक्रिया घेण्याची तयारी यांचा समावेश होतो. परिणामकारक संप्रेषणामुळे नातेसंबंध मजबूत होतात, गैरसमज कमी होतात आणि समस्या सोडवण्याची क्षमता वाढते.

शालेय जीवनात, कार्यालयीन क्षेत्रात आणि वैयक्तिक संवादात हे कौशल्य अत्यंत उपयुक्त ठरते. हे आत्मविश्वास वाढवते आणि नेतृत्वगुण विकसित करते.

• स्व ची जाणीव 
• समानुभूति 
• समस्या निराकरण 
• निर्णयक्षमता 
• परिणामकारक सम्प्रेषण 
• व्यक्तिव्यक्तीमधील सहसम्बन्ध 
• सर्जनशील विचार 
• चिकित्सक विचार 
• भावनांचे समायोजन 
• .ताणतणावाचे समायोजन

निर्णयक्षमता (जीवन कौशल्य)

निर्णयक्षमता ही एक अत्यंत महत्त्वाची जीवनकौशल्य आहे, जी आपल्या वैयक्तिक, शैक्षणिक आणि व्यावसायिक यशाचे मूलभूत आधारस्तंभ ठरते. योग्य निर्णय घेणे म्हणजे केवळ "हो" किंवा "नाही" म्हणणे नसून, ते परिस्थितीचे सखोल विश्लेषण करून, पर्यायांची तुलना करून, भावनिक आणि तार्किक विचारांच्या संतुलनातून योग्य पर्याय निवडणे होय.

ही क्षमता आपल्याला समस्यांकडे अधिक स्पष्ट दृष्टिकोनातून पाहण्यास मदत करते. विद्यार्थ्यांसाठी ती अभ्यासक्रम निवडण्यापासून, करिअरच्या दिशेने वाटचाल करण्यापर्यंत उपयोगी ठरते. रोजच्या आयुष्यात ती वेळ, ऊर्जा आणि नातेसंबंध योग्य रीतीने व्यवस्थापित करण्यासही मदत करते.

निर्णयक्षमता वाढवण्यासाठी आत्मचिंतन, माहिती संकलन, सल्लामसलत, आणि संभाव्य परिणामांचा विचार करणे आवश्यक आहे. ही क्षमता आत्मविश्वास वाढवते आणि व्यक्तीला अधिक जबाबदार बनवते.

 

• स्व ची जाणीव 
• समानुभूति 
• समस्या निराकरण 
• निर्णयक्षमता 
• परिणामकारक सम्प्रेषण 
• व्यक्तिव्यक्तीमधील सहसम्बन्ध 
• सर्जनशील विचार 
• चिकित्सक विचार 
• भावनांचे समायोजन 
• .ताणतणावाचे समायोजन

समस्या निराकरण (जीवन कौशल्य)

 

समस्या निराकरण हे एक अत्यंत आवश्यक जीवन कौशल्य आहे, जे आपल्या वैयक्तिक, शैक्षणिक आणि व्यावसायिक जीवनात यशस्वी होण्यासाठी मदत करते. जीवनात अडचणी येणारच, पण त्या हाताळण्याची पद्धत ठरवते की आपण त्या अडचणींपेक्षा मोठे आहोत की नाही.

या कौशल्यात समस्या ओळखणे, तिचे विश्लेषण करणे, पर्यायांचा शोध घेणे, योग्य निर्णय घेणे आणि कृती करणे या टप्प्यांचा समावेश होतो. हे कौशल्य केवळ मानसिक स्पष्टता देत नाही, तर आत्मविश्वास, शांतता आणि निर्णयक्षमतेतही वाढ करते. शाळा आणि महाविद्यालयांमध्ये समस्या निराकरण कौशल्ये शिकवली गेल्यास विद्यार्थी अधिक स्वावलंबी आणि तणावमुक्त बनतात.

• स्व ची जाणीव 
• समानुभूति 
• समस्या निराकरण 
• निर्णयक्षमता 
• परिणामकारक सम्प्रेषण 
• व्यक्तिव्यक्तीमधील सहसम्बन्ध 
• सर्जनशील विचार 
• चिकित्सक विचार 
• भावनांचे समायोजन 
• .ताणतणावाचे समायोजन

समानुभूति (जीवन कौशल्य)

समानुभूति म्हणजे दुसऱ्यांच्या भावना, अनुभव आणि परिस्थिती समजून घेण्याची आणि त्या संदर्भात भावनिकरित्या जोडले जाण्याची क्षमता. ही केवळ सहवेदना नाही, तर त्या व्यक्तीच्या ठिकाणी स्वतःला ठेवून त्यांचे भावविश्व अनुभवण्याचा एक प्रयत्न असतो. समानुभूतीमुळे संवाद अधिक प्रभावी होतो, नातेसंबंध दृढ होतात आणि सामाजिक जबाबदारीची जाणीव निर्माण होते.

शालेय आणि कौटुंबिक शिक्षणात समानुभूतीला प्रोत्साहन दिल्यास मुलांमध्ये समज, संवेदनशीलता आणि सहकार्य यांची वाढ होते. ही कौशल्य केवळ वैयक्तिक आयुष्यासाठी नव्हे, तर व्यावसायिक व सामाजिक जीवनातही अत्यंत उपयुक्त आहे.

• स्व ची जाणीव 
• समानुभूति 
• समस्या निराकरण 
• निर्णयक्षमता 
• परिणामकारक सम्प्रेषण 
• व्यक्तिव्यक्तीमधील सहसम्बन्ध 
• सर्जनशील विचार 
• चिकित्सक विचार 
• भावनांचे समायोजन 
• .ताणतणावाचे समायोजन

स्व ची जाणीव (जीवन कौशल्य)

 

स्व ची जाणीव म्हणजे स्वतःच्या अस्तित्वाची, भावना, विचार, क्षमतां आणि मर्यादांची सखोल ओळख होय. ही जाणीव व्यक्तिमत्व विकासातला एक अत्यंत मूलभूत भाग आहे. जेव्हा एखादी व्यक्ती स्वतःला ओळखते, तेव्हा ती अधिक जबाबदारीने निर्णय घेऊ शकते, स्वतःच्या भावनांवर नियंत्रण ठेवू शकते आणि इतरांशी अधिक प्रभावीपणे संवाद साधू शकते.

स्व-जाणीव म्हणजे केवळ आरश्यात दिसणाऱ्या प्रतिमेपेक्षा खूप अधिक – ती अंतर्मनातील संवाद आहे. यात आत्मपरीक्षण, मनोभावांची जाणीव, आणि आपल्या प्रतिक्रियांमागील कारणांचा शोध यांचा समावेश होतो. ही जाणीव विकसित केली की व्यक्ती आत्मविश्वासाने वागते, इतरांच्या दृष्टिकोनाची जाणीव ठेवते आणि जीवनात सकारात्मक निर्णय घेण्यास सक्षम होते.

• स्व ची जाणीव 
• समानुभूति 
• समस्या निराकरण 
• निर्णयक्षमता 
• परिणामकारक सम्प्रेषण 
• व्यक्तिव्यक्तीमधील सहसम्बन्ध 
• सर्जनशील विचार 
• चिकित्सक विचार 
• भावनांचे समायोजन 
• .ताणतणावाचे समायोजन

राष्ट्रगीत व राष्ट्रगीताचा अर्थ

१. राष्ट्रगीत

जनगण - मन अधिनायक जय हे, भारत - भाग्यविधाता ।

पंजाब, सिंधु, गुजरात, मराठा, द्रविड, उत्कल, बंग, विंध्य, हिमाचल, यमुना, गंगा, उच्छल जलधितरंग तव शुभ नामे जागे तव शुभ आशिष मागे, गाहे तव जयगाथा, जनगण मंगलदायक जय हे, भारत-भाग्य विधाता । जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय, जय हे ।

(वेळ - ५२ सेकंद)

- रविंद्रनाथ टागोर

* राष्ट्रगीताचा अर्थ :-

लोकांच्या मनावर अधिष्ठित झालेल्या हे भारत भाग्य विधात्या, तुझा जयजयकार असो. तू जनतेच्या हृदयाचा स्वामी आहेस. भारताचा भाग्यविधाता आहेस. पंजाब, सिंधू नदीकाठचा (उगमाजवळचा) प्रदेश, गुजरात, मराठा (महाराष्ट्र), द्रविड (तामिळनाडू), ओरिसा, बंगाल या सर्व प्रदेशांना तुझा जयघोष जागृत करतो. विध्यांद्रि व हिमालय या ठिकाणी तुझे यशोगान ऐकू येते. गंगा यमुना यांच्या प्रवाह संगीतात निनादते. उसळणाऱ्या सागराच्या लाटा तुझ्या नावांचा गजर करतात. हे सर्वजण तुझा आशीर्वाद मागतात. तुझी कीर्ती गातात तू सर्वांचे मंगल करणारा आहेस, तुझा जयजयकार असो.

अध्ययन निष्पत्ती प्राथमिक व उच्च प्राथमिक स्तर

---

---

 अध्ययन निष्पत्ती प्राथमिक स्तर :-

---

---

अध्ययन निष्पत्ती उच्च प्राथमिक स्तर :-

---

---

योगासने व माहिती

 योगासने व माहिती 

21 जून रोजी शाळेमध्ये आंतरराष्ट्रीय योग दिवस साजरा करण्यासाठी तसेच शाळेतील विद्यार्थ्यांना योगासने व त्याविषयी माहिती व्हावी यासाठी खालील माहिती सादर करत आहोत नक्कीच तुम्हाला तुम्ही शोधत असलेली माहिती परिपूर्ण स्वरूपात इथे मिळेल हीच अपेक्षा 

UDISE+ पोर्टल वर विद्यार्थी प्रमोशन कसे करावे ?

Udise प्लस पोर्टल वर विद्यार्थी प्रमोशन ची सुविधा उपलब्ध झाली असून सदरील प्रोसेस खालील प्रमाणे करता येईल 

नवीन अभ्यासक्रम व पाठयक्रमाची अंमलबाजवणी शासन निर्णय

शासन निर्णय  :- शासन निर्णय क्रमांकः संकीर्ण-२०२५/प्र.क्र.९४/एस.डी.-४

राज्य शैक्षणिक  संशोधन  व प्रशिक्षण  परिषद, महाराष्ट्र (State Council of Educational Research And Training, Maharashtra), पुणे यांचेमार्फत  तयार करण्यात आलेल्या राज्य अभ्यासक्रम आराखडा (पायाभूत स्तर) 2024, तसेच राज्य अभ्यासक्रम आराखडा (शालेय शिक्षण ) 2024 मधील तरतुदी योग्य त्या बदलांसह टप्पप्पया-टप्पप्पयाने लागू  करण्यास याद्वारे मान्यता देण्यात येत आहे. 

• आकृतिबंध :- 

• नवीन अभ्यासक्रम अंमलबजावणी :-

• भाषाविषयक धोरण :-
  
  * अभ्यासक्रम व पाठ्यक्रम निर्मिती व सेतू अभ्यास :-

राज्य शैक्षणिक संशोधन व प्रशिक्षण परिषद, महाराष्ट्र, पुणे यांचेमार्फत राष्ट्रीय शिक्षण धोरण - २०२० व राज्य अभ्यासक्रम आराखड्यांच्या आधारे राज्याच्या गरजा लक्षात घेऊन राज्यासाठीचा अभ्यासक्रम व पाठ्यक्रम तयार करण्यात येत आहे. संबंधित स्तराचे अंतिम पाठ्यसाहित्य निर्मितीसाठी बालभारतीस विहित वेळेत उपलब्ध करून देण्यात यावे.

नवीन अभ्यासक्रम पहिल्यांदाच लागू होणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी सेतू अभ्यासक्रम संबंधित सर्व इयत्तांसाठी राज्य शैक्षणिक संशोधन व प्रशिक्षण परिषद, महाराष्ट्र, पुणे यांनी तयार करावा व तो आवश्यक त्या सर्व वर्षांमध्ये वापरण्यात यावा.

* पाठ्यपुस्तके व पाठ्यसाहित्य :-

राज्य अभ्यासक्रम आराखडा (शालेय शिक्षण) २०२४ मधील तरतुदीनुसार, राष्ट्रीय शैक्षणिक संशोधन व प्रशिक्षण परिषद (NCERT), नवी दिल्ली यांच्यामार्फत राष्ट्रीय शिक्षण धोरण २०२० च्या अनुषंगाने तयार करण्यात आलेली पाठ्यपुस्तके, महाराष्ट्र राज्यासाठी आवश्यक असे सर्व बदल करून स्वीकारण्यात यावीत. राष्ट्रीय शिक्षण धोरण २०२० अंतर्गत नमूद पायाभूत साक्षरता आणि संख्याज्ञान, शिकणे हे सर्वांगीण, एकात्मिक, आनंददायक आणि रंजक असणे, आवश्यक शिक्षण आणि तार्किक विचारसरणी वाढविण्यासाठी अभ्यासक्रमाचा मजकूर कमी करणे, अनुभवात्मक शिक्षण, इत्यादी बाबींचा अंतर्भाव अभ्यासक्रमामध्ये असणे आवश्यक आहे.

तसेच मूल्यमापन, अध्यापन पद्धती, वेळापत्रक, निरीक्षण व सनियंत्रण, शिक्षकांचे प्रशिक्षण, इ. सर्वांगीण बाबींमध्ये आवश्यक त्या सुधारणा राज्य शैक्षणिक संशोधन व प्रशिक्षण परिषद, महाराष्ट्र, पुणे यांचेमार्फत निर्गमित करण्यात याव्यात.

बालभारतीची पाठ्यपुस्तके तयार करण्यासाठी पाठ्यपुस्तक निर्मितीमध्ये वेळोवेळी राज्य शैक्षणिक संशोधन व प्रशिक्षण परिषदेचे संबंधित विभाग प्रमुख व विषय तज्ञ यांचा सहभाग असावा. सदर पाठ्यपुस्तके ही निश्चित केलेल्या अध्ययन निष्पत्तींची पूर्तता करणारी व अंमलबजावणीसाठी योग्य आहेत किंवा कसे याची पडताळणी राज्य शैक्षणिक संशोधन व प्रशिक्षण परिषद, महाराष्ट्र, पुणे यांनी करावी. त्यानंतर सदर अंतिम पाठ्यपुस्तकांना आयुक्त (शिक्षण) यांचे अध्यक्षतेखालील राज्यस्तरीय समन्वय समितीची मान्यता घ्यावी. राज्यस्तरीय समन्वय समितीचे मान्यतेनंतरच पाठ्यपुस्तकांची अंमलबजावणी करता येईल.

अंमलबजावणी वेळापत्रकानुसार, इयत्तानिहाय पाठ्यपुस्तके आवश्यक सर्व माध्यमांत उपलब्ध करून देण्याची जबाबदारी महाराष्ट्र राज्य पाठ्यपुस्तक निर्मिती व अभ्यासक्रम संशोधन मंडळ, बालभारती, पुणे यांची राहील.

पाठ्यपुस्तकांना पूरक साहित्य, हस्तपुस्तिका इ. निर्मिती राज्य शैक्षणिक संशोधन व प्रशिक्षण परिषद, महाराष्ट्र, पुणे यांचेमार्फत करण्यात यावी.

बालवाटिका १, २, ३ चा पाठ्यक्रम, पाठ्यसाहित्य, आशय, इ. राज्य शैक्षणिक संशोधन व प्रशिक्षण परिषद, महाराष्ट्र, पुणे आणि महाराष्ट्र राज्य पाठ्यपुस्तक निर्मिती व अभ्यासक्रम संशोधन मंडळ, बालभारती, पुणे कार्यालयाने तयार करून महिला व बाल विकास विभागाकडे छपाई व वितरणासाठी सुपूर्द करावा.

* विषय योजना :-

राज्य शैक्षणिक संशोधन व प्रशिक्षण परिषद, महाराष्ट्र, पुणे यांनी तयार केलेल्या राज्य अभ्यासक्रम आराखडा (पायाभूत स्तर) २०२४ व राज्य अभ्यासक्रम आराखडा (शालेय शिक्षण) २०२४ यामध्ये सुचविलेली विषययोजना अंमलबजावणी टप्यांनुसार राबविण्यात यावी. याबाबत अधिक स्पष्टतेसाठी आवश्यकतेनुसार राज्य शैक्षणिक संशोधन व प्रशिक्षण परिषद, महाराष्ट्र, पुणे यांनी सविस्तर सूचना निर्गमित कराव्यात.

* मूल्यमापन :-

राष्ट्रीय शिक्षण धोरण व राज्य अभ्यासक्रम आराखड्यांमधील तरतुदींनुसार शालेय विद्यार्थ्यांसाठी मूल्यमापनविषयक मार्गदर्शक सूचना राज्य शैक्षणिक संशोधन व प्रशिक्षण परिषद, महाराष्ट्र, पुणे यांनी

आवश्यकतेनुसार राज्य शैक्षणिक संशोधन व प्रशिक्षण परिषद, महाराष्ट्र, पुणे यांनी सविस्तर सूचना निर्गमित कराव्यात.

* मूल्यमापन :-

राष्ट्रीय शिक्षण धोरण व राज्य अभ्यासक्रम आराखड्यांमधील तरतुदींनुसार शालेय विद्यार्थ्यांसाठी मूल्यमापनविषयक मार्गदर्शक सूचना राज्य शैक्षणिक संशोधन व प्रशिक्षण परिषद, महाराष्ट्र, पुणे यांनी स्वतंत्ररित्या निर्गमित कराव्यात. त्यासाठी समग्र प्रगती पत्रकचा (Holistic Progress Card- HPC) आधार घ्यावा.

* शालेय वेळापत्रक व तासिकांचे नियोजन :-

राज्य अभ्यासक्रम आराखडा (पायाभूत स्तर) २०२४ व राज्य अभ्यासक्रम आराखडा (शालेय शिक्षण) २०२४ यामध्ये सुचविलेल्या दैनिक, साप्ताहिक, वार्षिक वेळापत्रकानुसार, इयत्तानिहाय, विषयनिहाय निश्चित केलेल्या तासिकांची संख्या व कालावधीनुसार राज्यातील सर्व शाळांमध्ये अंमलबजावणी करण्यात यावी. सत्र निश्चितीचा कालावधी हा संचालक प्राथमिक / माध्यमिक यांनी संचालक, राज्य शैक्षणिक संशोधन व प्रशिक्षण परिषद, महाराष्ट्र, पुणे यांच्या सल्ल्याने निश्चित करावा. द्वितीय सत्र अखेरचे संकलित मूल्यमापन/वार्षिक परीक्षा या सत्रअखेरच घेण्यात याव्यात व त्यांचे वेळापत्रक आवश्यकतेनुसार संचालक प्राथमिक / माध्यमिक यांनी संचालक, राज्य शैक्षणिक संशोधन व प्रशिक्षण परिषद, महाराष्ट्र, पुणे यांच्या सल्ल्याने निर्गमित करावे.

* या शासन निर्णयामध्ये नमूद नसलेल्या इतर सर्व बाबी प्रचलित पद्धतीप्रमाणे चालू राहतील.

* सदर शासन निर्णय महाराष्ट्र शासनाच्या www.maharashtra.gov.in या संकेतस्थळावर उपलब्ध करण्यात आला असून त्याचा संकेतांक २९२५९४१६१५५३५८९/१२१ असा आहे.

UDISE पोर्टल वर विद्यार्थी प्रमोशन चालू झाले आहे

 UDISE पोर्टल वर विद्यार्थी प्रमोशन चालू झाले आहे . 

दि. 10/06/2025 पर्यन्त सदरील कार्यवाही करण्याच्या सूचना मा.शिक्षण संचालक महाराष्ट्र राज्य पुणे यांच्याकडून प्राप्त झालेल्या आहेत 

भारतीय ध्वजसंहिता

               विविध प्रसंगी निरनिराळ्या व्ठापकरताकाकाणी राष्ट्र्ध्वज उभारतात . राष्ट्रध्वज लावण्याची योग्य पद्धत कोणती याविषयी सम्पूर्ण माहिती असणे अत्यंत आवश्यक असल्यामुळे या बाबतीत वेळोवेळी देण्यात आलेल्या सूचना सर्वसाधारण मार्गदर्शनासाठी या संहितेत एकत्र केल्या आहेत. 

1. सर्वसाधारण :-

सरकारीरीत्या ध्वज लावण्याच्या सर्व प्रसंगी , भारतीय मानक संस्थेने ठरवून दिलेल्या प्रमाणानुसार तयार केलेला आणि त्या संस्थेचे प्रमाणाचिन्ह असलेला ध्वज वापरण्यात यावा . इतर प्रसंगी सुद्धा केवळ आशाच प्रकारचे योग्य आकाराचे ध्वज लावले जाणे इष्ट आहे  . 

  २. आकार :-

राष्ट्रध्वजाचे  प्रमाणित आकार पुढे दिले आहेत . 

• ६३००मि . मी.   X  ४२०० मि . मी . 
• ३६००मि . मी .  X २४००मि . मी . 
• २७००मि . मी  . X १८००मि . मी . 
• १८००मि . मी.   X १२००मि . मी . 
• १३५०मि . मी.   X ९००मि . मी . 
• ९००मि . मी .  X ६००मि . मी.  
• ४५०मि . मी .  X ३००मि . मी . 
• २२५मि . मी.   X १५०मि . मी . 
• १५०मि . मी.   X १००मि . मी. 

प्रसंगाच्या महत्त्वानुसार योग्य त्या आकाराचा ध्वज निवडण्यात यावा . ४५०X ३५० मि  . मी . आकाराचा ध्वज  अतिमहत्वाच्या  व्यक्तींच्या विमानावर २२५X १५० मि . मी . आकाराचा मोटारींवर आणि लहान आकाराचा ध्वज (१५०X १००मि . मी . ) टेबलावर लावण्यासाठी आसतो . 

  ३. ध्वज लावण्याची योग्य पद्धत :-  

१)ज्या ज्या ठिकाणी ध्वज उभारतात  अशा प्रत्येक ठिकाणी तो उच्च स्थानी आणि स्पष्टपणे दिसेल आशा रितीने लावला पाहिजे . 
२)जेथे कोणत्यही  इमारतीवर ध्वज लावण्याची प्रथा  आहे तेथे त्या इमारतीवर रविवार व सुट्टीचे दिवस धरून  दिवशी ध्वज ध्वज लावण्यात  येईल आणि या संहितेमध्ये उपबंधित केले असेल ते खेरीजकरुन हवामान कसेही असले तरी सुर्योदयापासुन सुर्यास्तापर्यंत ध्वज लावण्यात येईल. अशा  इमारतीवर  रात्रीसुद्धा ध्वज लावण्यात येईल . पण अगदी विशेष प्रसंगीच तो रात्री लावावा . 
३)  ध्वजारोहणावेळी ध्वज नेहमी झर्र्कन वर चढवावा आणि उतरविताना मात्र तो सावकाशपणे विधिपुर्वक उतरविण्यात यावा ध्वजारोहण व ध्वजावतरण जेव्हा बिगुलाच्या प्रसंगोचित्त सुरांवर करायचे असेल अशा वेळी ध्वज चढवण्याची व उतरविण्याची क्रिया त्या सुरांचेबरोबर झाली पाहिजे . 
४)जेव्हा खिडकीची कड, सज्जा अगर इमारतिचा पुढिल भाग अशा ठिकाणी आडव्या किंवा तिरक्या बसवलेल्या काठीवरून ध्वज फडकविण्यात येतो तेव्हा ध्वजाची केशरी रंगाची बाजू वरच्या टोकाकडे आसावी . 
५)जर ध्वज इतर प्रकारे म्हणजे भिंतीवर सपाट व आडवा लावण्यात आला असेल तर ध्वजातील केशरी रंगाचा पट्टा सर्वात वर असावा , जर ध्वज उभा लावण्यात आला असेल तर ध्वजाची केशरी रंगाची बाजू त्याच्या उजव्या बाजूस असावी म्हणजे ध्वजाकडॆ तोंड करून उभ्या असलेल्या व्यक्तीच्या डाव्या बाजूस असावी . 
6)पूर्व- पश्चिम अगर दक्षिणोत्तर जाणार्‍या रस्त्याच्या मध्यभागी ध्वज लावताना तो उभा लावावा व त्याची केशरी रंगाची बाजू पुर्व-पश्चिम रस्त्यावर उत्तरेकडे आणि दक्षिणोत्तर रस्त्यावर पूर्वेकडे असावी . 
7)एखाद्या व्यासपीठावर ध्वज लावावयाचा असेल तेव्हा वक्त्याचे तोंड श्रोत्यांकडे असताना त्याच्या उजवीकडे काठीवर ध्वज लावण्यात यावा अथवा वक्त्याच्या पाठीमागे लावताना तो भिंतीवर वक्त्याच्या वरच्या बाजूस लावावा . 
8)पुतळ्याच्या अनावरणासारख्या प्रसंगी ध्वज लावताना तो स्पष्ट दिसेल अश्या वेगळ्या जागी लावण्यात यावा 
  टीप: पुतळ्याचे अगर स्मारकाचे आच्छादन म्हणून ध्वजाचा वापर करू नये 
9)ध्वज मोटारीवर लावायचा असेल तर तो मोटारीच्या पुढे बॉनेटच्या मध्यावर मजबूतपणे बसवलेल्या सळईवर लावण्यात यावा . 
10)मिरवणूकीत अथवा संचलनाच्या वेळी ध्वज फडकत न्यावयाचा असेल तर तो चलनार्‍यांच्या उजव्या म्हणजेच खुद्द ध्वजाच्या उजव्या बाजूस असावा . अगर अशा प्रसंगी इतर आणखी ध्वजांची रांग असेल तर तो त्या रांगेच्या मध्यभागी पुढे असावा . 

4. ध्वजाचा चुकीचा वापर :-

1) फाटलेला अथवा चुरगळलेला ध्वज लावता कामा नये . 

2) एखाद्या व्यक्तीस अगर वस्तूस मानवंदना करण्यासाठी ध्वज खाली आणू नये . 

3) दुसरा कोणताही ध्वज अगर पताका राष्ट्र्ध्वजाच्या वरच्या बाजूस अगर रष्ट्र्ध्वजावर आणि पुढे नमूद केलेले काही अपवाद सोडल्यास बरोबरीने लावू नये . तसेच ध्वज ज्या काठीवर फडकत असेल त्या काठीवर किंवा त्या काठीच्या वरच्या टोकावर फुले किंवा हार घालू नयेत . 

4) तोरण, गुच्छ , अथवा पताका म्हणून किंवा शोभेसाठी ध्वजाचा कोणत्याही प्रकारे उपयोग करू नये . त्याचप्रमाणे इतर रंगीत कापडाचे तुकडे राष्ट्रध्वजासरखे दिसतील अशा तर्‍हेने जोडू नये . 

5)वक्त्याचे टेबल झाकण्यासाठी अथवा व्यासपीठावर अच्छादन वा पडदा म्हणून राष्ट्रध्वजाचा वापर करू नये. 

6)केशरी रंगाचा पट्टा खाली येइल अशा रीतीने ध्वज लावू नये . 

7)ध्वजाचा स्पर्श जमिनीला होऊ देवू नये अथवा तो पाण्यावरून फरफटत नेऊ नये . 

8) ध्वज फाटेल अशा पद्धतीने फडकाउ नये अथवा बांधू नये 

5. गैरवापर :-

1) 

ध्वजाचा कोणत्याही स्वरूपात आच्छादन म्हणून वापर करता कमा नये. सरकारमार्फत अथवा सेनादलामार्फत तसेच केंद्रीय निमलष्करी दलामार्फत काढण्यात येणार्या अंत्ययात्रांचे प्रसंगी यास अपवाद असतील 
२)वाहन अथवा रेल्वेगाडी अगर जहाज यांच्या झडपांवर छतावर , बाजूंवर अथवा पाठीमागच्या बाजूस आच्छादन म्हणून ध्वजाचा वापर करू नये 
३)ध्वज फाटेल किंवा तो मलिन होईल अश्या प्रकारे वापरू नये . 
४) ध्वज फाटला असेल किंवा खराब झाला असेल तर तो कोठेही फेकून देऊ नये अथवा त्याचा अवमान होईल अशा रीतीने त्याची विल्हेवाट लाउ नये अथवा त्याचा अवमान करू नये . अश्या स्थितीत ध्वज खाजगीरीत्या शक्य तर जाळून किंवा त्याचा मान राखला जाइल अशा प्रकारे संबंधच्या सबंध नष्ट करावा 
५)छताचे  आच्छादन म्हणून 

शाळेत दाखल करावयाचा अर्ज /प्रवेश अर्ज

 शाळेत दाखल करावयाचा अर्ज /प्रवेश अर्ज